Mùa mưa bão đến rồi – Làm thế nào để cây trồng vẫn phát triển tốt

1. Tác động của mưa bão đến sản xuất nông nghiệp

Mỗi năm, nước ta phải hứng chịu nhiều đợt mưa bão, đặc biệt là khu vực miền Trung và miền Bắc. Mưa bão không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến cơ sở hạ tầng sản xuất nông nghiệp mà còn để lại hậu quả nặng nề đối với cây trồng. Những tác động điển hình có thể kể đến như:

• Ngập úng và xói mòn đất: Nước mưa lớn, dồn dập khiến đồng ruộng và vườn cây bị ngập úng, đất bị nén chặt, rễ cây thiếu oxy, gây thối rễ. Đồng thời, dòng chảy mạnh làm rửa trôi dinh dưỡng và gây xói mòn tầng canh tác.

• Gió mạnh: Các loại cây thân yếu, rễ nông dễ bị đổ ngã hoặc bật gốc. Cây ăn quả, cây lâu năm có tán rộng thường bị gãy cành, làm giảm khả năng ra hoa, kết trái.

• Độ ẩm cao: Đây là điều kiện lý tưởng để các loại nấm bệnh như đạo ôn, khô vằn, thối rễ, mốc sương phát triển, gây hại nặng nề cho cây.

• Thiếu ánh sáng: Trời nhiều mây, ít nắng làm cây quang hợp kém, sinh trưởng chậm, ảnh hưởng đến năng suất.

Như vậy, nếu không có biện pháp ứng phó kịp thời, sản xuất nông nghiệp sẽ gặp rất nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với những hộ trồng trọt phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên.

Vườn rau bị ngập 

2. Giải pháp giúp cây trồng phát triển tốt trong mùa mưa bão

2.1. Thiết kế và chuẩn bị đất canh tác

• Làm luống cao, rãnh sâu: Đây là biện pháp cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng, giúp thoát nước nhanh sau mưa lớn, hạn chế tình trạng ngập úng. Với rau màu, nên làm luống cao 25–30 cm, rãnh thoát nước sâu 30–40 cm.

• Hệ thống mương thoát nước cho cây lâu năm: Vườn cây ăn quả nên có mương bao quanh để thoát nước nhanh ra ngoài, hạn chế hiện tượng úng gốc.

• Phủ đất bằng rơm rạ, trấu hoặc màng phủ nông nghiệp: Vừa hạn chế xói mòn đất, vừa giữ ẩm cho cây khi mưa ít, đồng thời ngăn cỏ dại phát triển.

Làm rãnh tiêu thoát nước cho cây

2.2. Gia cố cây chống đổ ngã

• Dùng cọc và dây cố định: Với cây non hoặc cây ăn quả nhỏ, cần chống cọc tre, nứa và buộc dây để giữ cây vững trước gió lớn.

• Tỉa cành, hãm ngọn: Trước mùa mưa bão, bà con nên tỉa bớt cành già, cành sâu bệnh, cành vươn quá dài để giảm sức cản gió.

• Sử dụng lưới chắn gió: Với các vùng trồng rau màu, lưới chắn gió rất hiệu quả để giảm thiểu hư hại khi gió mạnh.

• Bón kali: Kali giúp thân, lá, và mô thực vật cứng chắc hơn, giảm khả năng gãy đổ.

Gia cố cây trồng

2.3. Dinh dưỡng hợp lý trong mùa mưa bão

• Hạn chế phân đạm: Phân đạm giúp cây phát triển nhanh nhưng làm thân mềm yếu, dễ đổ ngã và dễ nhiễm bệnh trong điều kiện ẩm ướt.

• Tăng cường phân lân và kali: Lân giúp rễ phát triển, trong khi kali tăng sức chống chịu, cứng cây, dày lá.

• Bón vôi bột: Sau mưa, bón vôi vừa giúp hạ phèn, khử chua, vừa khử trùng đất, giảm nguy cơ thối rễ.

• Bón phân hữu cơ hoai mục và chế phẩm vi sinh: Vừa bổ sung dinh dưỡng, vừa cải tạo đất, tăng khả năng thoát nước và hạn chế mầm bệnh.

2.4. Quản lý sâu bệnh trong mùa mưa

• Thường xuyên thăm vườn, thăm ruộng: Phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh như lá úa vàng, gốc có mùi hôi, đốm bệnh trên lá.

• Sử dụng chế phẩm sinh học: Các chế phẩm chứa Trichoderma, Bacillus subtilis… giúp ức chế nấm bệnh trong đất, an toàn cho cây và môi trường.

• Vệ sinh vườn cây: Thu gom lá rụng, cành gãy để vườn thông thoáng, giảm nơi trú ẩn của mầm bệnh.

• Phun thuốc BVTV hợp lý: Chỉ sử dụng khi thật cần thiết, ưu tiên thuốc sinh học hoặc thuốc ít độc hại để đảm bảo an toàn thực phẩm.

2.5. Phục hồi cây sau mưa bão

• Dựng lại cây bị đổ: Đối với cây lâu năm, cần dựng cây, lấp đất chặt gốc, chống thêm cọc giữ cây ổn định.

• Khơi thông rãnh thoát nước: Đảm bảo nước không ứ đọng lâu, tránh tình trạng rễ cây bị thối.

• Bón phân loãng: Dùng phân lân, kali hoặc phân chuồng hoai pha loãng tưới để giúp cây phục hồi từ từ, không gây sốc.

• Phun phân bón lá chứa vi lượng: Các nguyên tố như Zn, Bo, Mg giúp tăng cường quang hợp, phục hồi lá và tăng sức đề kháng.

3. Kinh nghiệm thực tiễn từ nông dân các vùng

• Miền Trung: Nhiều hộ trồng rau đã áp dụng nhà lưới, mái che để hạn chế mưa trực tiếp, vừa giảm hư hại, vừa kiểm soát sâu bệnh hiệu quả.

• Đồng bằng Bắc Bộ: Sau mưa bão, bà con thường bón thêm kali và dựng cây lúa bị đổ để khôi phục sản xuất nhanh chóng.

• Miền Nam: Vườn cây ăn quả được thiết kế mương thoát nước xen kẽ, bờ bao chắc chắn và rắc vôi định kỳ giúp bảo vệ rễ trong mùa ngập lụt.

Xây dựng nhà kính 

4. Kết luận

Mưa bão luôn là thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp, nhưng nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và áp dụng các giải pháp khoa học, bà con hoàn toàn có thể giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ mùa vụ và duy trì năng suất. Từ khâu làm đất, bón phân, chăm sóc, quản lý sâu bệnh đến phục hồi sau bão – tất cả đều cần được thực hiện đồng bộ, chủ động. Đây chính là chìa khóa giúp cây trồng không chỉ sống sót mà còn phát triển bền vững trong mùa mưa bão khắc nghiệt.